Είναι δυνατόν ένα τόσο διαδεδομένο άθλημα, όπως το μπάσκετ, να είναι δημιούργημα ενός και μόνο ανθρώπου;
Απ’ ό,τι φαίνεται ο Ουίλτ Τσάμπερλεν, ο Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ, οΜάικλ Τζόρνταν, ο Μάτζικ Τζόνσον, ο Λεμπρόν Τζέιμς και ο Νίκος Γκάλης οφείλουν πολλά στο Δόκτωρα Τζέιμς Νέισμιθ.
Ο Καναδός πάστορας θήτευσε ως γυμναστής σε κολέγιο του Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης.
Για να απασχολεί δημιουργικά τους μαθητές του, κατά τη διάρκεια του μακρύ χειμώνα της Νέας Αγγλίας στις ΗΠΑ, αναζητούσε ένα καλό παιχνίδι κλειστού χώρου.
Αφού απέρριψε διάφορες ιδέες, τοποθέτησε ένα καλάθι στον τοίχο του γυμναστηρίου, έγραψε ορισμένους βασικούς κανόνες κι άρχισε να εκπαιδεύει τους μαθητές του, οι οποίοι έπαιξαν τον πρώτο αγώνα στην ιστορία του αθλήματος στις 21 Δεκεμβρίου του 1891. Η ονομασία μπάσκετ -καλαθοσφαίριση στα ελληνικά- ήταν έμπνευση ενός εκ των μαθητών του.
Σύντομα, το άθλημα εξελίχθηκε. Η κίνηση των παικτών και οι θέσεις τους οριοθετήθηκαν. Τα καλάθια κρεμάστηκαν ψηλότερα και ξηλώθηκαν οι πάτοι τους, ώστε να μη χρειάζεται κάποιος να ανεβαίνει με σκάλα, όπως γινόταν στην αρχή, για να κατεβάσει τη μπάλα. Η κίνηση με τη μπάλα έφερε τον πρώτο κανόνα για τα “βήματα” και λίγο καιρό μετά, επινοήθηκε και η “ρακέτα”, οι υπόλοιπες γραμμές και οι ελεύθερες βολές σε περίπτωση φάουλ την ώρα του σουτ.
Το άθλημα κέρδισε γρήγορα πολλούς θαυμαστές και διαδόθηκε σ’ όλες τις ΗΠΑ. Τη δεκαετία του 1920 υπήρχαν εκατοντάδες ομάδες, επαγγελματικές αλλά και ερασιτεχνικές, κάτω από την “ομπρέλα” της Διακολεγιακής Αθλητικής Ένωσης, προδρόμου του γνωστού μας NCAA.
Η “επίσημη πρώτη” της καθιέρωσης
Το μπάσκετ έκανε πρεμιέρα και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου το 1936, ενώ ως άθλημα επίδειξης είχε πρωτοπαρουσιαστεί το 1904, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σαιντ Λιούις. Οι γυναίκες έπαιξαν για πρώτη φορά μπάσκετ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ το 1976.
Το επαγγελματικό μπάσκετ έφτασε στην κορύφωσή του το 1946 με τη δημιουργία του ΝΒΑ, που σήμερα θεωρείται ό,τι το καλύτερο έχει να επιδείξει το άθλημα σε επίπεδο πρωταθλήματος. Στις 18 Ιουνίου του 1932 ιδρύθηκε η Παγκόσμια Ομοσπονδία Μπάσκετ, γνωστή με τα αρχικά FIBA, από εκπροσώπους οκτώ χωρών, ανάμεσά τους και της Ελλάδας.
Το πιτζ
Πρόδρομος του μπάσκετ θεωρείται το πιτζ, το παιχνίδι που έπαιζαν οι Μάγιας στην Κεντρική Αμερική, στο οποίο ο παίκτης έπρεπε να περάσει μια μπάλα μέσα από στεφάνη ύψους εννέα μηνών. Ο κάθε αθλητής είχε το κίνητρο ότι κάποιος από το κοινό ήταν υποχρεωμένος να του δώσει ένα πολύτιμο αντικείμενο που φορούσε επάνω του, εάν εκείνος επιτύγχανε το στόχο του.
Το μπάσκετ στην Ελλάδα
Στη χώρα μας, ο πρώτος αγώνας μπάσκετ διεξήχθη το 1918, στο γήπεδο της ΧΑΝ Αθηνών. Οι δύο ομάδες χρησιμοποίησαν δύο ανεστραμμένες καρέκλες για καλάθια και μία μπάλα ποδοσφαίρου. Μεταξύ των πρώτων παικτών ήταν και ο Μάικ Στεργιάδης, ο οποίος υπήρξε μαθητής του Νέισμιθ στο κολέγιο του Σπρίνγκφιλντ.
Η επίσημη περίοδος για το ελληνικό μπάσκετ άρχισε το 1927, υπό τη σκέπη του ΣΕΓΑΣ. Δύο χρόνια αργότερα διοργανώθηκε το πρώτο πρωτάθλημα μεταξύ αθηναϊκών ομάδων, το οποίο κατέκτησε ο Πανελλήνιος. Το 1930 διοργανώθηκε το πρώτο πανελλήνιο πρωτάθλημα στη Θεσσαλονίκη, με νικητή τον Άρη.
