Ένας πλανήτης εξαιρετικά όμοιος με την Αφροδίτη εντοπίστηκε σε πολύ κοντινό ηλιακό σύστημα, ενθουσιάζοντας την αστρονομική κοινότητα και αποσπώντας σχόλια, όπως “ο σημαντικότερος εξωπλανήτης που έχει ανακαλυφθεί έως σήμερα”. Για ποιο λόγο όμως αυτός ο ενθουσιασμός; Ο εξωπλανήτης, που φέρει το άχαρο όνομα GJ 1132b, καταγράφηκε πρόσφατα από τη συστοιχία τηλεσκοπίων MEarth-South, στη Χιλή, και είναι από τους πλησιέστερους στη Γη, σε απόσταση “μόλις” 39 ετών φωτός. Η σχετική του εγγύτητα σε μας, σε συγκερασμό με την ταχεία περίοδο περιφοράς του [1,6 ημέρες], τον καθιστούν ιδανικό “πεδίο” δοκιμής ερευνητικών μεθόδων της σύγχρονης αστροφυσικής, όπως π.χ. η ανάλυσης της ατμόσφαιρας ενός πλανήτη. Μία από τις εγκυρότερες μεθόδους ταυτοποίησης της χημικής σύστασης μιας ατμόσφαιρας είναι η μελέτη του διερχόμενου εξ αυτής αστρικού φωτός. Η αλληλεπίδραση του με τα συστατικά μόρια ταφήνει ένα μοναδικό αποτύπωμα στη φασματογραφική ανάλυση του μήκους κύματος και αποκαλύπτει πολά μυστικά στους αστρονόμους, που ειδάλλως θα ήταν αδύνατο να εξιχνιαστούν. Βάσει αυτής της μεθόδου, επίγεια τηλεσκόπια -αλλά και τοποθετημένα σε τροχιά- μπορούν να συλλέξουν πρώιμα στοιχεία και ενδείξεις του φαινομένου της ζωής, με τη μορφή “χημικών υπογραφών” στη σύσταση της ατμόσφαιρας ενός εξωπλανήτη. Επί παραδείγματι, η ύπαρξη μεθανίου και οι διακυμάνσεις στη συγκέντρωση του προδίδουν, είτε την ύπαρξη αναπνέοντων οργανισμών ή [πιο απογοητευτικά] κάποιου είδους γεωλογικό μηχανισμό με περιοδική επαναληψιμότητα.
Δυστυχώς, ο εξωπλανήτης GJ 1132b περιφέρεται σε τόσο κοντινή απόσταση από το μητρικό του άστρο [2,25 εκ. χλμ σε σύγκριση με τα 149,6 μεταξύ Γης και Ήλιου], ώστε η μέση θερμοκρασία εδάφους αγγίζει τους 225 oC. Οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι υπ’ αυτές τις συνθήκες είναι ουσιαστικά ανέφικτο να αναπτυχθεί το φαινόμενο της ζωής – τουλάχιστον έτσι όπως το έχουμε γνωρίσει (ή φανταστεί) εδώ, στον πλανήτη Γη. Και πάλι όμως, ο GJ 1132b είναι αρκούντως “ψυχρός” ώστε να διαθέτει ατμόσφαιρα. Αυτό τροφοδοτεί τις ελπίδες των ερευνητών για ευόδωση των μελετών ατμοσφαιρικής ανάλυσης που πρόκειται να ακολουθήσουν. “Απώτερος στόχος μας είναι να ανιχνεύσουμε ένα πλανήτη δίδυμο της Γης, αλλά στην πορεία ανακαλύψαμε έναν δίδυμο της Αφροδίτης. Υποψιαζόμαστε ότι η ατμόσφαιρα παρουσιάζει αντιστοιχίες με αυτή της Αφροδίτης. Αν ισχύει αυτό, ανυπομονούμε να προχωρήσουμε σε εμβριθέστερη ανάλυση του GJ 1132b”, δήλωσε ο David Charbonneau, του Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν των ΗΠΑ, ο οποίος και ηγήθηκε της μελέτης που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature. Ο εντοπισμός του εξωπλανήτη κατέστη εφικτός λόγω των αμυδρών διακυμάνσεων στην ένταση της φωτεινότητας του άστρου Gliese 1132. Τα τοπικά ελάχιστα, ή αλλιώς “κοιλάδες”, στην κανονικοποιημένη καμπύλη έντασης του φωτός [σε συνάρτηση με το χρόνο] εμφανίζουν περιοδικότητα και αυτό συνιστά μια καλή ένδειξη ότι κάποιος εξωπλανήτης παρεμβάλλεται. Σκεφτείτε ότι εάν ένα ουράνιο σώμα διέρχεται την ευθεία μεταξύ ημών και του φαινομενικού δίσκου ενός άστρου, τότε “σκιάζει” τους αισθητήρες καταγραφής των τηλεσκοπίων μας και “λαξεύει” ένα ανιχνεύσιμο μοτίβο στα δεδομένα μας. Αν αυτή η σκιά επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, τότε καταχωρείται από το σύστημα ως υποψήφιος εξωπλανήτης. Λάβετε υπόψη σας ότι η “σκιά” του GJ 1132b ήταν απλά μια υποχώρηση στην ένταση του φωτός κατά 0.3%!
“Αν διαπιστώσουμε ότι αυτός ο εξωπλανήτης έχει καταφέρει να διατηρήσει την ατμόσφαιρα του μετά από τόσα δισεκατομμύρια έτη, θα συνιστά πολύ καλό οιωνό για το μακροπρόθεσμο στόχο μελέτης ψυχρότερων πλανητών – που ίσως μπορούν να φιλοξενήσουν ευκολότερα ζωή», ανέφερε ο Zachory Berta-Thompson, του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης. Ο πλανήτης GJ 1132b είναι ελαφρώς μεγαλύτερος σε διάμετρο από τη Γη [κατά 20%], ενώ στο πέρασμα του χρόνου κατά πάσα πιθανότητα αποτίναξε κάθε υποψία υγρού στοιχείου από τη βραχώδη επιφάνεια του. Επίσης, εικάζεται ότι είναι βαρυτικά “κλειδωμένος” σε σύγχρονη περιστροφή, πράγμα που σημαίνει ότι μόνο η μία πλευρά του βλέπει πάντα το άστρο και η άλλη είναι στραμμένη συνεχώς προς το εξώτερο σκοτεινό διάστημα. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με το σύστημα Γης – Σελήνης, με συνέπεια να βλέπουμε πάντα μόνο τη μία της όψη.. και να ευνοείται η διασπορά συνομωσιολογιών περί εξωγήινων βάσεων για την άλλη.
