“Μια χώρα, η ΚΡΗΤΗ, μέσα βρίσκεται στο πέλαο το κρασάτο. Περίσσια πλούσια, θαλασσόζωστη, πανώρια. Πολιτείες έχει ενενήντα. Μύριοι, αρίφνητοι ζουν πάνω ανθρώποι, κι είναι ΠΟΛΛΕΣ οι ΓΛΩΣΣΕΣ τους, ΑΝΑΚΑΤΕΣ”.
Ομήρου Οδύσσεια Τ,174 (Μετάφρ. Ν.Καζαντζάκη-Ι.Κακριδή).
Αιώνες πριν ένας όμορφος κρητικός μύθος εξιστορούσε τα πάθη του Λεύκιππου της Φαιστού. Ήταν το παιδί που απέκτησαν η Γαλάτεια και ο Λάμπρος, μόνο που το όνομά του ήταν παραπλανητικό. Ο πατέρας του επέμενε να αποκτήσει γιο κι όταν η σύντροφός του έμεινε έγκυος την προειδοποίησε: «ἐὰν γεννήσῃ κόρην, ἀφανίσαι». Η τραγική μάνα παράκουσε την εντολή και αναγκάστηκε να κρύβει για χρόνια την πανέμορφη θυγατέρα της κάτω από ρούχα αγορίστικα και όνομα ανάλογο. Ώσπου κάποτε η ομορφιά του κοριτσιού ήταν τόσο έκδηλη, που οι … παραλλαγές δεν βοηθούσαν πια. Και τότε η Γαλάτεια στράφηκε στη θεά Λητώ, ζητώντας να μεταμορφώσει την κόρη της σε άντρα. Η Θεά εισάκουσε τη παράκληση και το παιδί πέταξε θριαμβευτικά τον παρθενικό πέπλο, που χρόνια κάλυπτε το μυστικό του, δείχνοντας σε όσους αμφισβητούσαν το φύλο του την απρόσμενα .. αντρίκια του όψη.
Οι Φαίστιοι, γοητευμένοι από τον μύθο του Λεύκιππου, καθιέρωσαν ως γιορτή τους τα Εκδύσια, γιορτή με κάποιο τελετουργικό αφαίρεσης ενδυμάτων, που συμβόλιζε το μεταβατικό σκαλοπάτι κάθε νέου, όταν επρόκειτο να περάσει από την εφηβεία στην άνδρωση.
Το διεθνές πείραμα διατροφής που έκανε διάσημη την Ελλάδα – Η περίφημη μελέτη των 7 χωρών
Κι αν ο ήρωας της Φαιστού χρειάστηκε ένα «θαύμα» για να αποδείξει κατά την πλοκή του μύθου πως δεν εξαπάτησε την ομήγυρη, κάτι ανάλογο φαίνεται πως χρειάζεται πλέον και το σπουδαιότερο αρχαιολογικό εύρημα της ίδιας περιοχής: ο δίσκος της Φαιστού.
Προ οκταετίας συμπληρώθηκε ένας αιώνας από την ανακάλυψή του κι αντί επετειολογικού τύπου αναφορών, αρχαιολογικοί κύκλοι του εξωτερικού τον έθεσαν στο στόχαστρο αμφισβητήσεων. Κι αν στο μύθο του Λεύκιππου το ζήτημα ήταν να αποδειχθεί η …φύση του, στην υπόθεση του περίφημου αρχαιολογικού ευρήματος, ζητείται να αποδειχθεί η γνησιότητά του.
Ο Δίσκος της Φαιστού, που χρονολογείται πιθανώς στον 17ο αιώνα π.Χ. σαγηνεύει έναν αιώνα με τα μυστικά του, αφού ο σκοπός της κατασκευής του και το νόημα των όσων αναγράφονται σε αυτόν παραμένουν άγνωστα. Ανακαλύφθηκε στις 3 Ιουνίου 1908 από τον Ιταλό αρχαιολόγο Luigi Pernier και φυλάσσεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
ΜΕΝΣΑ: Το λόμπι της ευφυίας, το τεστ, οι “εκλεκτοί και η … φασαρία για το I.Q.
Ορισμένοι λένε ότι τα 45 μυστηριώδη σύμβολά του δίσκου είναι οι λέξεις ενός ποιήματος με ηλικία 4000 χρόνων, ή ίσως ενός ιερού κειμένου. Άλλοι επιχειρηματολογούν ότι είναι μια μαγική επιγραφή, ένα κομμάτι αρχαίας μουσικής, ή το αρχαιότερο δείγμα στίξης στον κόσμο. Το σίγουρο είναι πως το εύρημα αποτελεί την πρώτη απόδειξη τυπογραφίας της ανθρωπότητας κι ως τέτοιο ανεξάρτητα από το περιεχόμενό του έχει βαρύνουσα σημασία.
Ωστόσο, προ καιρού στο φύλλο των Λονδρέζικων Times, ένας Αμερικανός μελετητής ισχυρίστηκε ότι η σήμανση του Δίσκου δεν σημαίνει τίποτε απολύτως -γιατί ο δίσκος είναι μια φάρσα. Το δημοσίευμα προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις, κινητοποιώντας γνωστούς και διάσημους αρχαιολόγους που έσπευσαν να διαλέξουν «στρατόπεδο», άλλοι υπερασπιζόμενοι το εύρημα κι άλλοι αμφισβητώντας το. Γεγονός πάντως είναι πως πίσω από τον θόρυβο ετοιμάζεται ένα ακόμη διεθνές συνέδριο για το θέμα αυτό, παρουσία όλων των ηγετικών μορφών της σύγχρονης επιστημοσύνης, που ασχολούνται χρόνια τώρα με τον γρίφο του δίσκου. Και μπορεί για την ώρα απαντήσεις ως προς την ερμηνεία της γραφής και του περιεχομένου του να μην διαφαίνονται αλλά σίγουρο είναι πως οι ομιλητές θα θέσουν ζήτημα εξέτασης του μνημείου με την μέθοδο της θερμικής φωταύγιας, που αποτελεί μια σύγχρονη λύση χρονολόγησης πήλινων αντικειμένων. Ο δίσκος χρονολογήθηκε με βάση το αρχαιολογικό «περιβάλλον» στο οποίο βρέθηκε, μέθοδος που θεωρείτο ενδεδειγμένη και επαρκής για τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης στο παρελθόν. Εν τούτοις, η εξέλιξη της τεχνολογίας στις μέρες μας προσφέρει νέες δυνατότητες και ο σύγχρονος «πονοκέφαλος» των πολιτιστικών φορέων είναι οι κατά συρροή αμφισβητήσεις αρχαιολογικών θησαυρών, που ζητείται να υποστούν άλλοτε ελέγχους και πιστοποιήσεις κι άλλοτε ακόμη και τεστ που θα μπορούσαν να καταστρέψουν την υφή τους.
Ιστορίες Ανδρείας: Μία συναρπαστική έκθεση στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
Μερίδα επιστημόνων πάντως υποστηρίζει ότι θα έπρεπε ήδη να είχαν ιδρυθεί εθνικά εργαστήρια, στεγασμένα ίσως στα πανεπιστήμια της χώρας, που να ασχολούνται με την χρονολόγηση των μνημείων μας και των σημαντικών ευρημάτων με βάση τις σύγχρονες πια μεθόδους.
Διαμάχες και επιχειρήματα
Όλα ξεκίνησαν από ένα δημοσίευμα του αμερικανού εκδότη του περιοδικού Nature και εμπόρου αρχαίας τέχνης Τζέρομ Άιζενμπεργκ (φιλόλογος και ιδιοκτήτης της γκαλερί «Royal Athena Gallery» της Νέας Υόρκης). Με στομφώδη τρόπο ο Άιζενμπεργκ κατηγορούσε τον Περνιέ (που ανακάλυψε πριν εκατό χρόνια τον δίσκο της Φαιστού) για απάτη, λέγοντας πως «ήθελε απελπισμένα να εντυπωσιάσει τους συναδέλφους του με ένα δικό του εύρημα». Ο αρχαιοπώλης για να στηρίξει τις απόψεις του περί «μη γνησιότητας του γλυπτού» επιστράτευσε το επιχείρημα πως «οι άκρες του είναι πολύ καλά επεξεργασμένες για να είναι αυθεντικό» και πως «είναι ψημένο» ενώ οι Μινωΐτες δεν ακολουθούσαν αυτήν την πρακτική για τα αντικείμενα από άργιλο. Οι Λονδρέζικες Times αναπαρήγαγαν σε περίοπτη θέση το δημοσίευμα, σημειώνοντας πως ο Τζέρομ Άιζενμπεργκ ζήτησε από τις ελληνικές αρχές να εξετάσει το δίσκο, χωρίς να βρει ανταπόκριση.
Μπορούμε να … φορτίσουμε τον εγκέφαλό μας; Η Επιστήμη είπε “ναι”
Η αντίδραση ήρθε τάχιστα από τον Ιταλό καθηγητή αρχαιολογίας και ακαδημαϊκό Λουί Γκοντάρ, που θεωρείται ειδικός στις αιγαιακές γραφές και στον Δίσκο της Φαιστού: «Είναι πολύ εύκολο να διαπιστώσουμε ότι ο δίσκος είναι γνήσιος. Αρκεί να σκεφθείτε πως πάνω στην πήλινη επιφάνεια αποτυπώνονται 45 διαφορετικά σημεία. Δέκα από αυτά δεν ήταν καν γνωστά όταν ανακαλύφθηκε ο Δίσκος, το 1908, από τον Ιταλό αρχαιολόγο Λουίτζι Περνιέ. Βρέθηκαν πολύ αργότερα- το 1953 – από τον Ντόρο Λέβι σε ανασκαφές στο ανάκτορο της Φαιστού. Πώς είναι δυνατόν να αποτύπωσε λοιπόν ο Περνιέ στον δίσκο σημεία που δεν είχε δει ποτέ; Δεν πιστεύω πως υπάρχει αμφιβολία για τη γνησιότητα του δίσκου» είπε στην εφημερίδα «τα Νέα».
Μία ακόμη πιο ενδιαφέρουσα δήλωση για το θέμα έκανε ο γνωστός γλωσσολόγος δρ. Γκάρεθ Όουενς, υποστηρίζοντας ότι πλέον είναι δυνατόν να «διαβαστεί» τουλάχιστον το μισό του Δίσκου.
Ο δρ. Γκάρεθ Όουενς είπε: «Όσο περνάνε τα χρόνια και έχουμε πιο πολλές επιγραφές των Μινωικών Γραφών τόσο λιγότερο «παράξενος» είναι ο Δίσκος της Φαιστού και προσωπικά δεν πιστεύω ότι κάποιος μπορούσε να φτιάξει ένα ψεύτικο κείμενο, που να μοιάζει τόσο πολύ με τις άλλες μινωικές επιγραφές».
Boxaki: Το ελληνικό gadget που κάνει … θραύση!!!
Οι περισσότεροι Έλληνες αρχαιολόγοι θεωρούν το θέμα ως απλή κίνηση προβολής και εντυπωσιασμού από πλευράς του αμερικανού αρχαιοπώλη, αλλά δεν αποκλείεται και το ενδεχόμενο να πρόκειται για το προοίμιο κάποιας σημαντικής «έκδυσης» (ας ξαναθυμηθούμε τον μύθο του Λεύκιππου) που θα δώσει νέα τροπή στα όσα γνωρίζει η επιστημονική κοινότητα για την ερμηνεία των συμβόλων, που αποτυπώνονται σε ένα από τα πιο γοητευτικά μυστήρια της ανθρωπότητας.
Πάντως ο δίσκος θεωρείται το αρχαιότερο τυπογραφικό μνημείο καθώς τα σημεία και στις δύο πλευρές του έχουν αποτυπωθεί με κινητά στοιχεία (σφραγίδες), τεχνική που ανακαλύφθηκε ξανά 2.200 χρόνια αργότερα από τον Γουτεμβέργιο. Ανακαλύφθηκε στο υπόγειο του Μινωικού παλατιού της Φαιστού και η κατασκευή του τοποθετείται χρονικά στον 16ο ή 17ο αιώνα π.Χ. Ο Ιταλός αρχαιολόγος Luigi Pernier ανάκτησε αυτό τον εντυπωσιακά άθικτο “δίσκο”, που είναι φτιαγμένος από πηλό κι έχει μέση διάμετρός 16 εκατοστών και μέσο πάχος 2.1 εκατοστών. Στις δύο όψεις του βρίσκονται 45 διαφορετικά σύμβολα, πολλά από τα οποία αναπαριστούν εύκολα αναγνωρίσιμα αντικείμενα, όπως ανθρώπινες μορφές, ψάρια, πουλιά, έντομα, φυτά κ.α. Συνολικά υπάρχουν 241 σύμβολα, 122 στην πρώτη πλευρά και 119 στη δεύτερη, τοποθετημένα σπειροειδώς. Τα σύμβολα είναι χωρισμένα σε ομάδες με τη χρήση μικρών γραμμών, που κατευθύνονται προς το κέντρο του δίσκου.
Το βίντεο με τα fails του οκταμήνου στο youtube που τα “σπάει”
Ίδια γραφή με αυτή του Δίσκου της Φαιστού αποτυπώνεται σε έναν πέλεκυ, που βρέθηκε στο μινωικό ιερό σπήλαιο του Αρκαλοχωρίου στην Κρήτη.
